Comité voor de Rechtsstaat

vrijdag 27 augustus 2010

De oproep - met de adhesiebetuigers alfabetisch (190)

Vooraf

Hieronder volgt nog een keer de oproep die het Comité voor de Rechtsstaat op 3 augustus 2010 deed uitgaan. De oproep was toen ondertekend door 74 mensen. Die hadden ongeveer een dag de tijd gehad om te reageren. Daarna bleven echter adhesiebetuigingen binnenkomen. Die werden onder de originele brief geplaatst.

Een versie met de originele 74 namen plus 57 nagekomen adhesiebetuigingen hebben we op 10 augustus 2010 nog eens schriftelijk aan de Tweede Kamerfracties van VVD en CDA gestuurd. Maar ook daarna bleven er nog adhesiebetuigen komen. Hieronder wordt de lijst van momenteel 169 adhesiebetuigers nog een keer gepubliceerd, maar nu allemaal in alfabetische volgorde.

Vrijdag 13 augustus 2010 hebben we aan de adhesiebetuigers een schrijven gestuurd, waarin we vertellen wat we gedaan hebben en vragen hoe het nu verder moet. De reacties komen nu binnen en die hopen we in de komende dagen te verwerken. Contact kan men opnemen via comitevoorderechtstaat@gmail.com

De oproep

Aan:

de leden van de Tweede Kamerfracties van VVD en CDA

Ter kennisneming aan:

de overige leden van de Tweede Kamer en Eerste Kamer der Staten-Generaal

Amsterdam/Assendelft, 3 augustus 2010

Geacht Kamerlid,

Vrijdag 30 juli 2010 is de dag waarop uw fractie een principiële grens heeft overschreden. Op de avond van deze vrijdag deelden de fractievoorzitters van VVD en CDA, Mark Rutte en Maxime Verhagen, in een verklaring die ze samen met de fractievoorzitter van de PVV, Geert Wilders, aflegden, mee dat ze zouden gaan onderhandelen over een regeerakkoord tussen VVD en CDA, dat door middel van een gedoogakkoord door de PVV gesteund zou worden.

Rutte en Verhagen verklaarden samen met Wilders dat de partijen "elkaars verschil van inzicht" over de vraag of de islam te karakteriseren valt "als óf religie óf (politieke) ideologie", "accepteren". En iets verderop herhaalden ze dat nog eens door te reppen van "acceptatie van elkaars verschillen van mening en het volledig aan elkaar gunnen van de vrijheid van meningsuiting over bestaande verschillen van inzicht".

Wat dit betekende, konden we heel snel zien. PVV-leider Wilders legde aan de verzamelde pers uit dat hij voortaan door zou kunnen gaan met zijn bekende uitspraken over de islam. De werkelijkheid is dus niet zozeer dat de PVV zich bereid toonde een minderheidskabinet te gedogen, maar dat VVD en CDA de rabiate uitspraken van Wilders voortaan officieel gedogen.

Wie het partijprogramma van de PVV raadpleegt, zal constateren dat deze partij onder meer de grondwettelijke vrijheid van godsdienst en levensovertuiging niet op de islam wil betrekken, een heilig boek wil verbieden, hoofddoekjes wil belasten en de “strijd tegen de islam” tot “het kernpunt van ons buitenlandbeleid” wil maken. De PVV keert zich hiermee in ieder geval tegen de artikelen 1 (rechtsgelijkheid), 6 (godsdienstvrijheid) en 7 (uitingsvrijheid) in de Nederlandse Grondwet. Ook dat is binnen ons rechtsbestel toegestaan, maar wel moet geconstateerd worden dat een partij die zich uitspreekt tegen deze fundamentele grondrechten, zich een vijand van onze rechtsstaat betoont.

Onze vrijheden zijn ongedeeld: ze gelden voor alle burgers zonder uitzondering gelijkelijk. Wie dat niet aanvaardt, verwerpt de vrijheden die van ons allen zijn. Niet wat wij van de islam vinden, is het kernpunt, maar of we de rechtsstaat de moeite van het verdedigen waard achten.

Door middel van hun verklaring hebben Mark Rutte en Maxime Verhagen aangegeven dat ze pleidooien tegen onze rechtsorde accepteren als een legitieme uiting van een gedoogpartner, ook al is het duidelijk dat ze die zelf geenszins onderschrijven. Vanuit hun verantwoordelijkheid hadden ze zover nooit mogen gegaan. Van coalitiegenoot of gedoogpartner mag men bij twijfel een meer hartelijke omhelzing van de beginselen van de rechtsstaat verwachten.

U bent lid van een fractie die met de gedoogverklaring heeft ingestemd. Wij vragen u alsnog daar in een publieke verklaring ondubbelzinnig afstand van te nemen en uit te spreken dat u elke aanslag op de grondslagen van onze liberale rechtsstaat afkeurt en het ook niet acceptabel acht als gedoogpartners van een door u gesteund kabinet dat wel doen.

Over de vraag welke coalitie al dan niet gewenst is, spreken wij ons in dit schrijven niet uit, ook niet als het gaat over een eventuele coalitie met de PVV of gedoogsteun door die partij. Dit schrijven is niet van partijpolitieke aard. Het gaat de ondertekenaren om de handhaving van een fundamentele en principiële norm.

Voor de tekst van deze brief zijn de eerste twee ondertekenaren volledig verantwoordelijk. De medeondertekenaren ondersteunen de hoofdstrekking van dit betoog, maar zullen op onderdelen uiteraard hun eigen uiteenlopende opvattingen koesteren. Deze brief is voortgekomen uit een schrijven dat de eerste ondertekenaar op 31 juli 2010 opstelde en verzond en dat onder meer te vinden is op zijn weblog en op verzoek op de site joop.nl; dat stuk was uiteraard alleen voor zijn verantwoordelijkheid.

Wij hopen dat u gevolg geeft aan de oproep in deze brief en wensen u het allerbeste bij uw werkzaamheden ten dienste van het gehele Nederlandse volk.

Hoogachtend,

* Jan Dirk Snel, historicus, Amsterdam

* Rob Hartmans, historicus, Assendelft

De mede-ondertekenaren en nagekomen adhesiebetuigingen (187)

* Bert Altena, historicus Erasmus Universiteit Rotterdam, Rotterdam

* Sjirk Altena, theoloog, Haarlem

* Dr. M.J.W.M. Akkermans, voormalig1 onderzoeker op het gebied van de verzorgingsstaat, Vinkel

* Tiers Bakker, filosoof, Amsterdam

* H.Bart, emeritus hoogleraar wiskunde Erasmus Universiteit Rotterdam, Bleiswijk

* M.M.L. Beek, psycholoog, voorheen universitair docent huisartsgeneeskunde Radboud Universiteit, Nijmegen

* Wouter Beekers, historicus, Rotterdam

* Johanne Been, manager project- en evenementbegeleiding, Amsterdam

* Mohammed Benzakour, schrijver en journalist, Zwijndrecht

* Johan van den Berg, predikant van de gereformeerde Sionkerk (PKN) in Ameide, Schoonrewoerd

* Gied ten Berge, oud medewerker IKV en Pax Christi, socioloog, Maarssen

* Klaas van Berkel, hoogleraar geschiedenis Rijksuniversiteit Groningen, Zuidhorn

* Jurjen Beumer, predikant en directeur van Stem in de Stad (oecumenisch diaconaal centrum), Haarlem

* Anet Bleich, journalist en schrijfster, Amsterdam.

* Vincent Böhre, internationaal jurist, Amsterdam

* Dick Boer, emeritus hoofddocent theologie Universiteit van Amsterdam, Amsterdam

* Jan de Boer, oud-directeur sociale dienst Leeuwarden, schrijver-dichter in de Franse taal, St.Laurent de la Cabrerisse, Frankrijk

* J.G. Boerlijst, oud-hoogleraar arbeids- en organisatiepsychologie Universiteit Twente, Delden

* Eduard J. Bomhoff, hoogleraar economie, oud-vice-premier, Monash, Maleisië

* Marcel Boon, technical manager, Heemstede

* Marlies ter Borg, auteur Bijbel en Koran in Verhalen, Aerdenhout

* M.B. ter Borg, hoogleraar godsdienstsociologie en niet-institutionele religie Universiteit Leiden, Aerdenhout

* Erik Borgman, hoogleraar theologie van de religie in het bijzonder het christendom Universiteit van Tilburg, Utrecht

* J.Breman, emeritus hoogleraar Universiteit van Amsterdam, Heemstede

* Hans Bruggeman, oud-Tweede Kamerlid (PSP), Amsterdam

* Marijke Bruggeman, historicus en archivaris, Den Haag

* Robin de Bruin, historicus, Amsterdam

* Jos van der Burg, filmjournalist Het Parool en de Filmkrant, Rotterdam

* Maureen Butter, coördinator Platform Gezondheid en Milieu, Leens

* D.M. Clapper MSc en M. Clapper-Italiaander BSc, Amstelveen

* M. Clotscher, HRM consultant, Den Haag

* René Danen, voorzitter Nederland Bekent Kleur, Amsterdam

* M. Doef, huisvrouw, Bleiswijk

* Eveline van Donkelaar, verpleegkundige, Maastricht

* Jozien Driessen-van het Reve, historicus, Amsterdam

* E. Duintjer Tebbens, gz-psycholoog, Leeuwarden

* Thomas von der Dunk, cultuurhistoricus, Amsterdam

* Joris van Eijnatten, hoogleraar cultuurgeschiedenis Universiteit Utrecht, Almere

* Fons Elders, emeritus hoogleraar Theory of World Views, Warder

* P.C. Emmer, emeritus hoogleraar geschiedenis Universiteit Leiden, Leiden

* Astrid Essed, freelance journaliste, Amsterdam

* Hans van Ewijk, bijzonder hoogleraar maatschappelijk werk Universiteit voor Humanistiek en lector sociaal beleid Hogeschool Utrecht, Amersfoort.

* Elizabeth Fisher-Spanjer, literair agent voormalige Alexander Herzen Stichting, Amsterdam

* F.P.M. Florin, filosoof, Culemborg

* Jan M. Fokkema, historicus, Nes Ameland

* Willem Frijhoff, emeritus hoogleraar geschiedenis Vrije Universiteit, Rotterdam

* Anneke Gast, verzorgende, Leeuwarden

* Ellen ter Gast, zelfstandig ondernemer em filosoof, Amsterdam

* Jaap van Gelderen, kerkhistoricus, Kampen

* Willem van Gent, fotograaf, Amsterdam

* Hans de Geus, Amsterdam

* dr Bob Goudzwaard.emeritus hgl VU, oud lid van de tweede kamer (ARP), Driebergen

* Beatrice de Graaf, universitair hoofddocent Campus Den Haag/Universiteit Leiden, Utrecht

* Bram Grandia, IKON pastor te Hilversum, Doesburg

* Henk de Greef, gepensioneerd bestuurder van een instelling van hoger onderwijs, Tilburg

* Sander Griffioen, emeritus hoogleraar wijsbegeerte Vrije Universiteit, Loenen aan de Vecht

* J.F. Groen, consultant, Amsterdam

* Els de Groen, schrijven en journalist, voormalig lid Europees parlement, Bennekom

* J.E. Hamburger, stafmedewerker Uitvoeringsorganisatie Sociale Zekerheid, Broek in Waterland

*Wouter J. Hanegraaff, hoogleraar geschiedenis van de hermetische filosofie en verwante stromingen Universiteit van Amsterdam, Amsterdam.

* Willem Harland, gepensioneerd leraar, Delfzijl

* Ria Hartmann, administratief medewerker, Den Haag

* Barbara Henkes, historica, Amsterdam/Groningen

* J.Z. Herrenberg, schrijver, Delft

* Joyce Hes, jurist, (mede) oprichter van Platform bescherming burgerrechten, lid Bestuur Humanistisch Verbond Amsterdam/Amstelland, Amsterdam.

* Leon Heuts, journalist, Eindhoven

* Maarten Jan Hijmans, journalist, Amsterdam

* Frederik (Frits) Hoekstra, v/h leidinggevende BVD-medewerker, auteur van 'In Dienst van de BVD'. Villanière (Frankrijk)

* Jan Hofman, beeldend kunstenaar, Goutum

* F.J.G. Hofmeijer en J.D. Hofmeijer-Hubers, Deventer

* Anton van Hooff, klassiek historicus, Nijmegen

* Jan Hoogland, bijzonder hoogleraar christelijke filosofie, Universiteit Twente, Amersfoort

* Alleke Honig, Voorschoten

* André Horlings, oud-journalist, Apeldoorn

* Han van der Horst, historicus, Schiedam

* Jacqueline van IJken, manager ggz, Assendelft

* Esther van IJken, Amsterdam, logopedist

* Ivana Ivkovic, filosofie, Eindhoven

* Michele Jacobs, journalist, Amsterdam

* Cees van der Jagt, aow-er en als vrijwilliger bij diverse activiteiten betrokken, Ede

* Leni Jansen, publiciste, Amsterdam

* Bert de Jong, oud-parlementair redacteur en chef-redacteur dagblad Trouw, Almere

* Ellie de Jong, psychologe, Haarlem

* Jaap de Jong, docent, Utrecht

* T.P. de Jong, predikant, Stadskanaal

* Hanneke Jörg, voormalig stafmedewerker HBO, it Heidenskip

* ErIk Jurgens, emertius hoogleraar staatsrecht en oud-lid Tweede en Eerste Kamer, Amsterdam

* Hanco Jürgens, historicus Duitsland Instituut Amsterdam

* Rob van Kan, vertaler, Rende (CS), Italië

* Hadewijch Kapteijn

* Ewout Klei, politiek historicus, Kampen

* P.W. Klein, emeritus hoogleraar Universiteit Leiden, Woudrichem

* Hein Kleimann, hoogleraar geschiedenis Erasmus Universiteit Rotterdam, Haarlem

* Dolph Kohnstamm. oud-hoogleraar psychologie, Amsterdam

* Jan H. Kompagnie, historicus, Gouda

* Pieter Sjoerd van Koningsveld, emeritus hoogleraar islamologie, Oegstgeest.

* Cor en Anne Koole, Zeist

* Peter Koop, office-manager, Bloemendaal

* Edy Korthals Altes, oud-ambassadeur, Den Haag

* Kees Kouwenaar, Voorschoten

* Bas Kromhout, historicus, Voorburg

* Mariska Kromhout, ambtenaar, Zegveld

* Esther Krop, uitgever/grafisch ontwerper, Amsterdam

* Jan Kuijk, historicus en oud-journalist, Castricum

* Wera de Lange, lerares, Haarlem

* Jan van Langevelde, predikant, Zwolle

* Bert Laeyendecker, emeritus hoogleraar sociologie, Doorn

* Marianne Lamers, verpleegkundige met pensioen, Hoorn

* Annemarie Lavèn, historicus, Amsterdam

* Solange Leibovici, literatuurwetenschapster, Amsterdam

* Paul Lookman, auteur van “Geopolitiek in perspectief”, een blog over internationale politiek, Koersel (België)

* Gerrit Manenschijn, emeritus hoogleraar ethiek, Alphen aan den Rijn

* Bauke Marinus, historicus, Amsterdam

* Daphne Meijer, journaliste, Amsterdam

* Monica Meijsing, filosoof, Nijmegen

* Bram Mellink, historicus Universiteit van Amsterdam, Amsterdam

* Hajo G. Meyer, publicist en auteur van drie boeken (over Holocaust Zionisme en Israël), Heiloo

* Hans Muller, natuur-/sterrenkundige/leraar, Utrecht

* Hendrik E. Niemeijer, historicus, Jakarta

* Jannie Nijwening, predikant van de Doopsgezinde gemeente van Zaandam, Krommenie

* Atti Noordhof, voorzitter van het bestuur CDA Bloemendaal, oprichter Stichting Tolerance Unlimited voormalig directeur van een organisatiebureau, pastor en docent Nieuwe testament, Bloemendaal.

* Harm Noordhof, consultant, Aerdenhout

* Jan Hille Noordhof, Amersfoort

* Herman Oevermans. directeur Academie Mens en Organisatie, Christelijke Hogeschool Ede, Bennekom

* Marianne van Omme, raadsgriffier Amersfoort, Amersfoort

* Harry Pals, predikant van de Protestantse Gemeente in Doesburg, Doesburg

* Jacco Pekelder, universitair docent Universiteit Utrecht, Utrecht

* Dick Pels, directeur Wetenschappelijk Bureau van GroenLinks, Amsterdam

* Baukje Prins, lector burgerschap en diversiteit De Haagse Hogeschool, Amsterdam

* Caroline Raat, docent staats- en bestuursrecht Universiteit Twente, Amersfoort

* Rinse Reeling Brouwer, universitair hoofddocent theologiegeschiedenis aan de Protestantse Theologische Universiteit, Amsterdam

* Mariska Reijmerink, anglist, zangeres, auteur, Bunnik

* Rob de Ridder, antropoloog, Harich

* Jeroen Rijnders, filosoof/kunstenaar, Amsterdam

* S.M. Rodenhuis, Almere

* Bert van der Roest, oud-raadslid PvdA Utrecht, manager FC Utrecht, Utrecht

* Maarten van Rossem, emeritus hoogleraar geschiedenis, Utrecht

* Hella Rottenberg, journalist,

* Theo Salemink, universitair docent 'Geschiedenis kerk en maatschappij' aan de Faculteit Katholieke Theologie van de Universiteit van Tilburg, Zevenaar

* Robert A. Scholma, directeur De Verre Naasten, Zwolle

* Simon Schoon, emeritus predikant PKN en bijzonder hoogleraar jodendom-christendom, Amersfoort

* Hans Schoots, historicus, Amsterdam

* T.Schroders, psychriatisch verpleegkundige,Terschelling.

* Arend Smilde, freelance vertaler en redacteur, Utrecht

* Frans Smits, hoofdredacteur Historisch Nieuwsblad en Maarten!, Amsterdam

* Karel Smouter, Amsterdam

* Alice Snel–ten Dolle, gepensioneerd (jeugd)bibliothecaris en hbo-docent, Deventer

* Johan Snel, historicus, Ede

* Marieke Stil, documentaire informatieverzorger, Den Haag

* Ismee Tames, historicus en politicoloog bij het NIOD, Amsterdam

* Henk Tesselaar, gepensioneerd projectleider, Sint Pancras

* Frans J.J. Thuijs, historicus, Amsterdam

* Mady A. Thung, gepensioneerd socioge, Doorn

* Rob Tielman, emeritus hoogleraar humanistiek Universiteit Utrecht, Molkwar

* Theo van Tijn, Amsterdam

* Gérard van Tillo, emeritus hoogleraar godsdienstsociologie Universiteit van Amsterdam, Amsterdam

* Jans Tinbergen, filosofe, Rotterdam

* Paul J.M. van Tongeren, hoogleraar filosofie Radboud Universiteit, Nijmegen.

* Jouke Turpijn, historicus, Amsterdam

* Lies Udema, vutter, Veendam

* Erna Vahrmeijer, Zwolle

* Alida van der Veen, Amsterdam

* Henri Veldhuis, predikant van de Barbara gemeente (PKN) te Culemborg

* J.A. van der Ven, hoogleraar religiewetenschappen, Radboud Universiteit, Nijmegen

* André Verburg, rijksambtenaar en theoloog, Zutphen

* L. Vermij, gepensioneerd, voorheen werkzaam in industrie research en development, Doesburg

* Rienk Vermij, historicus, Norman, Oklahoma, Verenigde Staten

* Hannie Visser, Humanistisch Geestelijk Raadsvrouw met pensioen, Hoorn

* Anje Voulon-Jonker, gepensioneerd ondernemer, Deventer

* Klaas Vos, predikant protestantse gemeente Woensdrecht, Woensdracht

* Henk de Vos, emeritus universitair hoofddocent cociologie Rijksuniversiteit Groningen, Utrecht

* Jaap van Vredendaal, freelance vertaler, Utrecht

* Johannes van de Water, ondernemer, Zegveld

* Frieda van Wattum-Haffmans en Jelke van Wattum, Oud-Beijerland

* Peter Westbroek. emeritus hoogleraar geologie Universiteit Leiden. Leiden

* Ellen van Wettum, ICT-er, Veenendaal

* Henk Woldring, emeritus hoogleraar Vrije Universiteit, oud Eerste Kamerlid CDA, Amstelveen

* Karuna Waaijer, psychologe-psychotherapeute, Leiden

* Koo van der Wal, emeritus hoogleraar wijsbegeerte, Maarssen

* Jaap Westbroek, Den Haag

* Anton Westerlaken, bestuurder, Culemborg

* Gerard Wiegers, hoogleraar religiestudies Universiteit van Amsterdam, Leiden

* Diederik Wienen, theoloog, Utrecht

* J.M.T. (Miek) Wijnberg, pedagogisch-maatschappelijk werkster en voorzitter van vereniging Vrijbit, Utrecht

* Bèr Wilbers, journalist, Eindhoven

* F. Willems, huisvrouw, Feinsum

* Theo W.A. de Wit, universitair docent en bijzonder hoogleraar Universiteit van Tilburg, Utrecht

* Kees van Zijverden, oud-gemeentesecretaris, mediator, vrijwilliger in diverse bestuurlijke (welzijns)functies, Enkhuizen

* Evert van der Zweerde, hoogleraar politieke filosofie, Nijmegen

* Jan P. Zwemer, historicus, Serooskerke (W.)

zaterdag 14 augustus 2010

Het gaat wel degelijk om de fundamenten van de rechtsstaat

Onderstaand artikel verscheen op zaterdag 14 augustus 2010 in de Volkskrant onder de kop ‘Wilders tast fundament rechtsstaat wel aan’. Dit is de originele tekst. De versie in de krant is licht ingekort en geredigeerd. Zie verder de opmerking onderaan.

Zou Peter Boswijk dat nou echt menen? Dat alleen al door de rechtsstaat “een onderdeel van de discussie te maken”, ze in gevaar wordt gebracht, zoals hij aan het slot van zijn artikel “In strijd tegen Wilders wordt ook vals gespeeld” (Volkskrant, Opinie & Debat, 11 augustus 2010) betoogt? Dan heeft hij in vast en zeker de meest bizarre redenering van het afgelopen jaar op zijn naam weten te brengen.

Boswijk keert zich tegen de door ruim 130 mensen, onder wie vele vooraanstaande wetenschappers, onderschreven oproep van het Comité voor de Rechtsstaat aan de Tweede Kamerleden van VVD en CDA om “ondubbelzinnig afstand te nemen” van de gedoogverklaring die Mark Rutte en Maxime Verhagen op vrijdag 30 juli 2010 samen met Geert Wilders aflegden, en om uit te spreken dat ze elke aanslag op de grondslagen van onze liberale rechtsstaat afkeuren en het ook niet acceptabel achten als gedoogpartners van een door hen gesteund kabinet dat wel doen.

Boswijk beschuldigt de ondertekenaren ervan de rechtsstaat als “verhullend argument” te misbruiken voor “eigen politieke doeleinden”. Hoe komt hij daar bij? Wat zouden die oneigenlijke doeleinden dan zijn? De medeondertekenaren hebben wij als initiatienemers niet gevraagd naar hun politieke strevingen en die kennen wij ook niet. Wel hebben wij de stellige indruk dat de ondertekenaren een zeer breed maatschappelijk en politiek spectrum vertegenwoordigen, van christelijk tot seculier, van rechts tot links, waarbij velen wel bekend staan om hun geleerdheid, maar niet om hun politieke profiel.

Het gaat ons niet om partijpolitieke doeleinden. De oproep spreekt zich expliciet niet uit over een eventuele coalitie met de PVV of gedoogsteun door die partij. “Het gaat de ondertekenaren om de handhaving van een fundamentele en principiële norm.” Inderdaad, de erkenning van de grondbeginselen van de rechtsstaat.

In Boswijks omschrijving van de rechtsstaat kunnen wij ons goeddeels vinden. Overigens staat ze niet alleen tegenover de “totalitaire staat”, maar is ze primair ontwikkeld om de oude vorstelijke willekeur te beteugelen. Aan de rechtsstaat ligt de gedachte van “de algemeenheid van de wet” ten grondslag, zoals de staatsrechtsgeleerde wijlen Alis Koekkoek tien jaar geleden treffend formuleerde.

Drie kenmerken worden in de staatsrechtelijke literatuur traditioneel aan de rechtsstaat toegeschreven: 1. de heerschappij van de wet, tot uiting komend in het legaliteitsbeginsel en een constitutie, 2. de scheiding der machten, waaronder de onafhankelijkheid der rechterlijke macht en 3. de waarborging van de klassieke grondrechten.

Boswijk vat de strekking voortreffelijk samen als hij stelt dat de kern van de rechtsstaat bestaat uit “een zeker wantrouwen tegenover overheidsinmenging”. En dat is dan ook precies het punt waarop Geert Wilders de grens overschrijdt. Hij wil namelijk wel dat de overheid zich uitvoerig bemoeit met het private leven van burgers. Dat kunnen we uitstekend illustreren met behulp van enkele vragen die Boswijk formuleert: “Willen Wilders en de PVV de onafhankelijke rechter buiten spel zetten?” “Willen ze de burgerlijke vrijheden afschaffen?” Zijn antwoord (“Niets van dat alles”) wordt onmiddellijk gelogenstraft als men het partijprogramma van de PVV raadpleegt.

Daar leest men: “Niet alleen politici moeten gekozen worden, maar ook de rechters en de officieren van justitie. De beste manier om een eind te maken aan de wereldvreemdheid van rechters is niet alleen het invoeren van minimumstraffen, maar ook de democratisering van de rechterlijke macht.” Wilders wil de “topfuncties in de rechterlijke macht en het OM verkiesbaar” maken. Kortom, anders dan Boswijk droomt, wil Wilders wel degelijk de onafhankelijke rechter buiten spel zetten.

En ja, ook fundamentele grondrechten wil Wilders aantasten. De rechtsgelijkheid die in artikel 1 van de Grondwet is vastgelegd en die vanaf het begin van het Koninkrijk der Nederlanden het fundament onder ons rechtssysteem vormt, verwerpt Wilders uitdrukkelijk. De ongeveer 875.000 landgenoten die moslim zijn, worden wat hem betreft immers van de gelijke bescherming die de wet biedt, uitgesloten, vooral als het gaat om het praktiseren van hun levensovertuiging (artikel 6). Het gaat niet om de gebruikelijke inperkingen op algemene grondrechten, maar om de opzettelijke en met de kern van de rechtsstaat strijdige uitsluiting van een bevolkingsgroep. En ook artikel 7 (uitingsvrijheid) is in het geding: als het bezit van een exemplaar van de Koran al verboden wordt, zoals het PVV-programma wil, wordt juist dan “elke inhoudelijke discussie over de islam onmogelijk gemaakt”, want dan kunnen we niet eens meer een basisdocument raadplegen.

De conclusie is helder. Wilders wil twee van de drie traditionele elementen van de klassieke, liberale rechtsstaat zoals die in de loop der eeuwen is opgebouwd, teniet doen. Anders dan Boswijk achten wij discussiëren over de rechtsstaat helemaal niet gevaarlijk en wij menen ook dat de Wilders en de PVV zich juist in het kader van de vrijheden die rechtsstaat hen biedt, zich daartegen mogen keren. Maar wij vinden wel dat partners bij de vorming van een regering dergelijke opvattingen niet behoren te “accepteren”. Dat is alles. De klassieke liberale rechtsstaat achten wij – in een open, vrije discussie - namelijk alleszins de moeite van het verdedigen waard.

Jan Dirk Snel en Rob Hartmans

Initiatiefnemers van het Comité voor de Rechtsstaat

Opmerking

Een passage in de geredigeerde krantenversie kan een klein misverstand oproepen. De tweede alinea luidt daar:

Boswijk keert zich oproep van het Comité voor de Rechtsstaat aan de Tweede Kamerleden van VVD en CDA om “ondubbelzinnig afstand te nemen” van de gedoogverklaring die Mark Rutte en Maxime Verhagen op vrijdag 30 juli 2010 samen met Geert Wilders aflegden. De ruim 130 mensen, onder wie vooraanstaande wetenschappers, wilden uitspreken dat ze elke aanslag op de grondslagen van onze liberale rechtsstaat afkeuren en het ook niet acceptabel achten als gedoogpartners van een door hen gesteund kabinet dat wel doen.

De ondertekenaars wordt nu iets in de mond gelegd – uitspreken, niet acceptabel achten – dat ze juist van de Kamerleden vroegen. Dit is de orginele passage:

Boswijk keert zich tegen de door ruim 130 mensen, onder wie vele vooraanstaande wetenschappers, onderschreven oproep van het Comité voor de Rechtsstaat aan de Tweede Kamerleden van VVD en CDA om “ondubbelzinnig afstand te nemen” van de gedoogverklaring die Mark Rutte en Maxime Verhagen op vrijdag 30 juli 2010 samen met Geert Wilders aflegden, en om uit te spreken dat ze elke aanslag op de grondslagen van onze liberale rechtsstaat afkeuren en het ook niet acceptabel achten als gedoogpartners van een door hen gesteund kabinet dat wel doen.

Reactie op Meindert Fennema

Onderstaand artikel verscheen op dinsdag 10 augustus 2010 in NRC Handelsblad onder de kop ‘Ideeën van Wilders verbieden? Helemaal niet’. Dit is de originele tekst. De versie in de krant was nauwelijks – of zeer licht – geredigeerd.

Uit het artikel ‘Waarom ideeën Wilders niet gedogen? (Opinie, 6 augustus) blijkt dat hoogleraar politieke theorie Meindert Fennema weinig problemen heeft met de antirechtsstatelijke opvattingen van Geert Wilders, en evenmin met het feit dat VVD en CDA een minderheidskabinet willen vormen dat afhankelijk is van de PVV, terwijl Wilders ondertussen zijn hetze tegen de islam blijft voeren. Vandaar dat Fennema afwijzend staat tegenover de door 74 mensen ondertekende oproep van het Comité voor de Rechtsstaat, waarin gesteld wordt dat Verhagen en Rutte met de gedoogverklaring van vrijdag 30 juli 2010 een principiële grens overschreden hebben, en waarin de Tweede Kamerleden van CDA en VVD gevraagd wordt hiervan ondubbelzinnig afstand te nemen.

Uiteraard is dit Fennema’s goed recht. Minder fraai is het echter dat hij genoemde ondertekenaars allerlei opvattingen in de schoenen schuift die nergens in deze oproep te lezen zijn, terwijl hij ook in ander opzichten nogal ‘creatief’ omgaat met de waarheid. Om te beginnen suggereert hij vragenderwijs dat wij de opvattingen van Wilders zouden willen verbieden. Daar is geen sprake van. Hoewel wij, anders dan Fennema en mét het hoofdredactionele commentaar van NRC Handelsblad van maandag 2 augustus, van mening zijn dat Wilders zich niet alleen tegen artikel 1 van de Grondwet keert (rechtsgelijkheid), maar ook tegen artikel 6 (vrijheid van godsdienst én levensovertuiging – ook de niet-godsdienstige van Fennema) en 7 (uitingsvrijheid), terwijl hij bovendien de onafhankelijkheid van de rechtsspraak wil aantasten, mag hij van ons deze antirechtstatelijke opvattingen uitdragen. Wat ons echter verontrust, is dat VVD en CDA nu met zoveel woorden ‘accepteren’ dat de PVV als gedoogpartner deze ideeën blijft uitdragen, en ze daarmee feitelijk gedogen, zo niet legitimeren.

De kern van de oproep betreft het verzoek aan de Kamerleden van CDA en VVD om afstand te nemen van de gedoogverklaring en uit te spreken dat ze elke aanslag op de grondslagen van onze liberale rechtsstaat afkeuren en het ook niet acceptabel achten als gedoogpartners van een door hen gesteund kabinet dat wel doen. Dat is alles wat we vragen. Zelfs over coalitievorming en al dan niet regeren met steun van de PVV laten we ons niet uit. Anders dan Fennema suggereert, is niet ‘verbieden’ het alternatief, maar het voorwaarden stellen in geval van samenwerking. Het werkelijke alternatief is de PVV ertoe te brengen de fundamenten van de rechtstaat te onderschrijven.

Fennema leest echter veel meer in onze oproep. Zo suggereert hij dat de ondertekenaars inconsequent zijn, omdat ze wel vóór een verbod op Mein Kampf en op fascistische partijen zijn. Hoe weet hij dat? Als initiatiefnemers hebben wij daar de medeondertekenaren niet naar gevraagd. Het betreft een geheel ander thema, waar we nu echt niet aan gedacht hebben. Bovendien vervolgt Fennema: ‘De briefschrijvers zullen nu zeggen dat de vergelijking niet opgaat omdat de islam een (vreedzame) godsdienst is en het fascisme een agressieve politieke ideologie. Maar die stelling bestrijdt Wilders nu juist en hij heeft daar betere argumenten voor dan de briefschrijvers.’ Terwijl hij niet aangeeft wat die ‘betere argumenten’ van Wilders nu eigenlijk zijn, legt Fennema ons een argumentatie in de mond die nergens uit de brief blijkt. ‘Niet wat wij van de islam vinden, is het kernpunt, maar of we de rechtsstaat de moeite van het verdedigen waard achten,’ staat er in de oproep.

Los van het feit dat Wilders noch Fennema kunnen aantonen dat alle moslims in Nederland een interpretatie van de islam aanhangen die ‘wreed en agressief’ (Fennema dixit) is – het tegendeel is empirisch het geval -, gaat het natuurlijk helemaal niet om opvattingen van mensen, maar om hun gedrag. Lieden voor wie de islam een politieke ideologie is, en die op grond daarvan geweld propageren of praktiseren, dienen uiteraard bestreden te worden.

Dat geldt echter ook voor partijen die op grond van andere motieven in hun verkiezingsprogramma pleiten voor maatregelen die regelrecht indruisen tegen letter en geest van de Nederlandse Grondwet. Wat in ieder geval onacceptabel is, is dat de extremistische en antirechtstatelijke opvattingen van Wilders worden gedoogd door politieke partijen die beweren dat de rechtsstaat hen zo dierbaar is.

Rob Hartmans & Jan Dirk Snel

Initiatiefnemers van het Comité voor de Rechtsstaat

dinsdag 10 augustus 2010

De oproep - van 3 augustus 2010 - met adhesiebetuigingen tot 24 augustus 2010

Comité voor de Rechtsstaat

Eerste Oosterparkstraat 168D

1091 HJ Amsterdam

020 693 64 24 (Jan Dirk Snel)

06 46437538 (Rob Hartmans)

Aan:
de leden van de Tweede Kamerfracties van VVD en CDA
Ter kennisneming aan:
de overige leden van de Tweede Kamer en Eerste Kamer der Staten-Generaal
- Binnenhof 4
2513 AA Den Haag
Postbus 20018
2500 EA Den Haag
- Binnenhof 22
2513 AA Den Haag
Postbus 20017
2500 EA Den Haag

Amsterdam/Assendelft, 3 augustus 2010

Geacht Kamerlid,

Wij hopen dat u gevolg geeft aan de oproep in deze brief en wensen u het allerbeste bij uw werkzaamheden ten dienste van het gehele Nederlandse volk.

Hoogachtend,

Jan Dirk Snel, historicus, Amsterdam

Rob Hartmans, historicus, Assendelft

Medeondertekenaren:

Allen ondertekenen op persoonlijke titel

* Tiers Bakker, adjunct-directeur De Groene Amsterdammer, Amsterdam